Της Ελένης Θεοδώρου*
Τι είναι η σκολίωση;
Η σκολίωση είναι τα πλάγια κυρτώματα της σπονδυλικής στήλης (Σ.Σ.), που εμφανίζονται στο παιδί ή έφηβο και μπορεί να συμπεριλάβει τη θωρακική και την οσφυϊκή μοίρα. Η ιδιοπαθής σκολίωση συναντάται συχνότερα σε κορίτσια και διαχωρίζεται σε βρεφική, νηπιακή-παιδική και την εφηβική. Η εφηβική σκολίωση είναι η πιο συχνή μορφή. Η αναλογία αγοριών-κοριτσιών είναι 1 προς 9. Η συνηθέστερη ηλικία εμφάνισης είναι μεταξύ 9 και 13 χρονών.
Πώς δημιουργείται η σκολίωση;
Τα κυρτώματα που εμφανίζονται στη σκολίωση μπορεί να είναι οργανικά ή λειτουργικά. Στη λειτουργική σκολίωση δεν υπάρχει στροφή της Σ.Σ. γύρω από τον άξονά της, ενώ στην οργανική σκολίωση υπάρχει στροφή της Σ.Σ. Η λειτουργική σκολίωση οφείλεται σε κακή στάση σώματος κατά την όρθια στάση, στη βάδιση, στο κάθισμα ή είτε από συνήθεια. Η οργανική σκολίωση είναι ιδιοπαθής κατά 80% των περιπτώσεων. Η ακριβής αιτιολογία της πάθησης δεν είναι γνωστή.
Πώς οι γονείς μπορούν να παρατηρήσουν τα παιδιά τους για σκολίωση;
Οι γονείς μπορούν οι ίδιοι να παρατηρήσουν τα παιδιά τους και να δουν οι ίδιοι τα συμπτώματα της σκολίωσης, κάποια από τα οποία είναι και τα ακόλουθα: α) ένας ώμος είναι ψηλότερα από τον άλλο, β) προέχει της μίας ωμοπλάτης, γ) ψηλότερη θέση των πλευρών από την μία πλευρά, δ) ένας γοφός προέχει ή είναι ψηλότερα από τον άλλο και ε) ασυμμετρία μέσης.
Πώς μπορεί να εντοπιστεί η σκολίωση;
Η σκολίωση αξιολογείται με σκολιώμετρο και η ιατρική διάγνωση με ακτινογραφία. Πολλές φορές η σκολίωση εντοπίζεται κι από τον παιδίατρο σε ηλικίες που επισκέπτονται τους παιδιάτρους. Σημαντικός είναι ο ρόλος της Σχολιατρικής Υπηρεσίας. Το Υπουργείο Υγείας κάθε χρόνο, μέσω των Σχολιατρικών Υπηρεσιών, πραγματοποιεί σκολιωμέτρηση σε μαθητές των δημόσιων σχολείων, πέμπτης και έκτης τάξης δημοτικού, μέχρι την τρίτη τάξη γυμνασίου. Σε περιπτώσεις όπου τα παιδιά έχουν σκολίωση ενημερώνονται οι γονείς μέσω γραπτής σημείωσης. Η μέτρηση γίνεται με σκολιώμετρο και είναι διαφορετική μέτρηση από την ακτινογραφία.
Πώς αντιμετωπίζεται η σκολίωση;
Ο ορθοπεδικός είναι ο αρμόδιος γιατρός που μπορεί να διαγνώσει τη σκολίωση. Ο στόχος κάθε θεραπευτικής αντιμετώπισης αποσκοπεί πρωτίστως στην αναστολή επιδείνωσης της σκολίωσης. Ο ορθοπεδικός είναι ο αρμόδιος γιατρός που αποφασίζει, αναλόγως των μοιρών στροφής της Σ.Σ. στην ακτινογραφία, ποια θα είναι και η αντιμετώπιση. Για τη σκολίωση 20-40 μοιρών χρησιμοποιείται κηδεμόνας και για πάνω των 40 μοιρών γίνεται συνήθως χειρουργική επέμβαση. Εφόσον η σκολίωση δεν υπερβαίνει τις 20 μοίρες, συνίσταται συστηματική κινησιοθεραπεία και περιοδική παρακολούθηση από ορθοπεδικό ανά 4-6 μήνες.
Πρόληψη, θεραπεία και αντιμετώπιση
Κανένας γονιός επιθυμεί το παιδί του να φτάσει σε τόσο σοβαρά επίπεδα. Αναγκαία είναι λοιπόν η αντιμετώπιση της σκολίωσης, έτσι ώστε να εμποδιστεί η ταχεία επιδείνωσή της στην ηλικία ανάπτυξης και ιδιαίτερα των κοριτσιών με την έναρξη της έμμηνης ρύσης.
Πολλές φορές δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα είναι η εξέλιξη μιας ήπιας σκολιωτικής στάσης, αν και τα ποσοστά σκολίωσης είναι περίπου 4% στο γενικό πληθυσμό. Πολλοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιδείνωση της σκολίωσης, με κύριους την ίδια την ανάπτυξη του παιδιού (π.χ. ύψος) και την έναρξη της έμμηνης ρύσης στα κορίτσια. Γι’ αυτό και η άμεση αντιμετώπισή της ακόμα και στις ήπιες περιπτώσεις είναι αναγκαία. Η ήπια σκολίωση, που είναι και η πιο συχνή, φέρει προβλήματα στην ενήλικη ζωή, όπως πόνους στην πλάτη και στη μέση, δημιουργώντας χρόνια προβλήματα. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι επηρεάζει ειδικά παιδιά/εφήβους που ασχολούνται με τον αθλητισμό και το χορό/μπαλέτο. Σύμφωνα με έρευνες, σκολίωση στην οσφυϊκή μοίρα της Σ.Σ. επηρεάζει την συμμετρία της οσφυϊκής μοίρας και λεκάνης (core stability). Αυτό κατ’ επέκταση επηρεάζει την απόδοσή τους, προδιαθέτει σε τραυματισμούς και αρκετές φορές έχουμε πόνο στη μέση από νεαρή ηλικία.
Η κινησιοθεραπεία στη σκολίωση/σκολιωτική στάση περιλαμβάνει ασκήσεις ορθής στάσης σώματος, ασκήσεις που αυξάνουν την ελαστικότητα και δύναμη των μυών της σπονδυλικής στήλης, ασκήσεις που διορθώνουν τη μυϊκή ανισορροπία. Η μέθοδος Schroth είναι μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος όσον αφορά τη διόρθωση της σκολίωσης. Σε συνδυασμό γίνονται διορθωτικές ασκήσεις σε όλες τις θέσεις και άξονες κίνησης της σπονδυλικής στήλης, ενώ σε κάποιες από αυτές ο ασθενής παρατηρεί τη διόρθωση μπροστά σε καθρέπτη.
Οι έφηβοι, ως γνωστόν, είναι ιδιαίτερα αντιδραστικοί, γι’ αυτό πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι να είναι προσεκτικοί ως προς την προσέγγιση. Οι έφηβοι θα ακολουθήσουν το πρόγραμμα αποκατάστασής τους πιο εύκολα σε ένα χώρο ειδικά διαμορφωμένο, μέσω προσαρμοσμένων ασκήσεων και με έμπειρους και σωστά καταρτισμένους θεραπευτές. Η προσέγγιση σε ένα έφηβο είναι σαφέστατα πολύ διαφορετική απ’ ό,τι σε ένα ενήλικα. Η θεραπεία και η αντιμετώπιση της σκολίωσης είναι μια μακροχρόνια και επίπονη διαδικασία. Πολλές φορές υπάρχει επιδείνωση λόγω της ανάπτυξης του παιδιού/εφήβου άρα και απογοήτευση. Απαραίτητη είναι και η ψυχολογική στήριξη προς το παιδί/ έφηβο. Η ενθάρρυνση στο να παραμείνουν στο πρόγραμμα ασκήσεων αποκατάστασης και να επισκέπτονται τον ορθοπεδικό τους είναι ζωτικής σημασίας, έτσι ώστε να έχουμε αποτελέσματα.
Κάτω λοιπόν από αυτές τις συνθήκες δημιουργείται ένα περιβάλλον με προϋποθέσεις, που δίνει κίνητρο στον/στην έφηβο/η να μάθει το σώμα του και να το κρατήσει στη σωστή στάση μέσω του προγράμματος φυσικής αποκατάστασης και να αναστείλει την επιδείνωση ή και να βελτιώσει τη σκολίωση.
* Κινησιολόγος, Α.Α.Α. Κίνηση & Παιδί – Κέντρο Φυσικής Αποκατάστασης Παιδιών και Εφήβων
