Για τον αθλητισμό και τα οφέλη που προσφέρει λέγονται και γράφονται πολλά, αλλά είναι πάντα λίγα. Γιατί είναι τόσα, και τα πολλά και τα σημαντικά, που πάντα κάτι αφήνεις πίσω. Σήμερα επιχειρούμε σε μια άλλη διάσταση, συνυφασμένη και απόλυτα εξαρτημένη με τον αθλητισμό. Αυτήν της πρόληψης. Για ένα αθλητή η πρόληψη τραυματισμών είναι το ήμισυ του παντός.
Μιλήσαμε με την Ελένη Θεοδώρου, κινησιοθεραπεύτρια και ειδική προσαρμοσμένης φυσικής αγωγής, ειδικευθείσα στην Αμερική για τη φυσική αποκατάσταση παιδιών και εφήβων και μας είπε ενδιαφέροντα πράγματα. Για το πριν και το μετά, την αξιολόγηση, την αποκατάσταση και τα αποτελέσματα της ενασχόλησης ενός παιδιού με τον αθλητισμό.
Με τη Μαρία Φράγκου
Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη και συχνές αξιολογήσεις και παρεμβάσεις έδειξαν μείωση τραυματισμών
Ο αθλητισμός προσφέρει πολλά οφέλη όπως καλή φυσική κατάσταση, προάγει το πνεύμα της ομαδικότητας και της συνεργασίας. Τα παιδιά μαθαίνουν την πειθαρχία και τον σεβασμό. Μαθαίνουν να κοινωνικοποιούνται και να έρχονται αντιμέτωποι με την αποτυχία αλλά και την επιτυχία
Η φυσική αποκατάσταση στοχεύει στην ενίσχυση, επαναφορά και αποκατάσταση της λειτουργικής ικανότητας και της ποιότητας ζωής σε άτομα με σωματικές βλάβες, τραυματισμούς ή παθήσεις που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, το νωτιαίο μυελό, τα νεύρα, τα οστά, τους αρθρώσεις, τους συνδέσμους, τους μυς και τους τένοντες
Το κάθε παιδί μπορεί να γίνει ποδοσφαιριστής ή να ασχοληθεί με τον αθλητισμό, γενικότερα;
Φυσικά. Κάθε παιδί ή έφηβος μπορεί να ασχοληθεί με τον αθλητισμό, εφόσον δεν υπάρχουν θέματα υγείας. Στην Κύπρο το πιο δημοφιλές άθλημα είναι το ποδόσφαιρο. Γενικότερα ο αθλητισμός προσφέρει πολλά οφέλη, όπως καλή φυσική κατάσταση, προάγει το πνεύμα της ομαδικότητας και της συνεργασίας. Τα παιδιά μαθαίνουν την πειθαρχία και το σεβασμό. Μαθαίνουν να κοινωνικοποιούνται και να έρχονται αντιμέτωποι με την αποτυχία αλλά και την επιτυχία. Μέσω του αθλητισμού μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις δυνατότητες αλλά και τις αδυναμίες τους και αυτό τους βοηθά να βελτιώνουν τις δεξιότητές τους. Σημαντική είναι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, εφόδια που θα τους είναι απαραίτητα και στην ενήλική τους ζωή.
Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται για να μπορεί να ασχοληθεί κάποιος/α με τον αθλητισμό από την παιδική ηλικία και ποια είναι η καταλληλότερη ηλικία για να ασχοληθεί κανείς με τον αθλητισμό;
Βασική προϋπόθεση είναι το παιδί ή ο έφηβος να είναι υγιής. Υπάρχει συγκεκριμένη διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται για την έκδοση δελτίου υγείας από τον Κ.Ο.Α. (Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού). Εφόσον το παιδί ή ο έφηβος είναι υγιής, σίγουρα πρέπει να επιθυμεί να λάβει μέρος ο/η ίδιος/α στο οποιοδήποτε άθλημα. Η καταλληλότερη ηλικία για να ξεκινήσει ένα παιδί οποιοδήποτε άθλημα είναι η ηλικία των 5-6 ετών, όπου είναι ευκολότερο να κατανοήσουν και να ακολουθήσουν οδηγίες.
Ακούμε συχνά για τραυματισμούς ποδοσφαιριστών κατά τη διάρκεια της προπόνησης ή συχνότερα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Ο προ-συμπτωματικός έλεγχος μπορεί να προλάβει τέτοια δυσάρεστα περιστατικά;
Πολλοί ερευνητές μελέτησαν τη στάση του σώματος νεαρών ποδοσφαιριστών και τη συσχέτιση πιθανών επιπτώσεων στην απόδοση και την προδιάθεση τραυματισμών. Φάνηκε συσχέτιση απόδοσης και τραυματισμών σε περιπτώσεις όπου είχαν παρατηρηθεί σωματικές ασυμμετρίες και μυϊκές δυσλειτουργίες. Οι τραυματισμοί στο ποδόσφαιρο είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο που τα τελευταία χρόνια απασχολεί εκτενέστερα τον κόσμο του ποδοσφαίρου. Υπάρχουν διάφορες κατηγοριοποιήσεις των τραυματισμών, όπως τραυματισμοί σύγκρουσης ή μη, είδος τραυματισμού (μυϊκοί, ραγίσματα-κατάγματα οστών, κακώσεις ή ρήξεις μαλακών μορίων κ.ά.) και περιοχή του σώματος. Ο προ-συμπτωματικός έλεγχος (screening) μπορεί να προλάβει κυρίως μυϊκούς τραυματισμούς.
Στην Κύπρο διεκπεραιώσαμε δύο καινοτόμες έρευνες, για τα κυπριακά δεδομένα, σε νεαρούς ποδοσφαιριστές στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, με υποστηρικτές την Κ.Ο.Π. (Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου), το Ε.Σ.Υ.Α.Α. (Εθνικό Σχέδιο Υποστήριξης Αναπτυξιακού Αθλητισμού) του Κ.Ο.Α., το Σύνδεσμο Κυπρίων Προπονητών Ποδοσφαίρου, τον ΠΑ.Σ.Π. (Παγκύπριος Σύνδεσμος Ποδοσφαιριστών) και το Α.Α.Α. Κίνηση και Παιδί – Κέντρο Αποκατάστασης Παιδιών και Εφήβων.
Για τους σκοπούς των ερευνών δημιουργήθηκε το πρόγραμμα αξιολόγησης KickStr8, το οποίο και συμπεριλαμβάνει τεστ προ-συμπτωματικού ελέγχου (screening), έγκαιρη αναγνώριση δυσλειτουργιών του κινητικού ελέγχου, οργάνωση και εφαρμογή μετρήσεων στο γήπεδο και εφαρμογή ατομικών διορθωτικών προγραμμάτων αποκατάστασης.
Τι θέλατε να διαπιστώσετε;
Σκοπός της πρώτης έρευνας ήταν ο εντοπισμός πιθανών μυϊκών δυσλειτουργιών και ασυμμετριών στη στάση σώματος σε 600 νεαρούς ποδοσφαιριστές, ηλικίας 5 μέχρι 18 χρονών, στην Κύπρο. Τα αποτελέσματα δίνουν νέες πληροφορίες και στοιχεία σχετικά με το αναπτυξιακό ποδόσφαιρο και τα χαρακτηριστικά κάθε ηλικιακής κατηγορίας όπως αδυναμία ή βράχυνση σε μυς των κάτω άκρων και ασυμμετρίες στην σπονδυλική στήλη (σκολιωτική, κυφωτική και λορδωτική στάση), που όπως απέδειξαν κι άλλοι ερευνητές προδιαθέτουν σε τραυματισμούς. Τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας παρουσιάστηκαν τον περασμένο Μάιο στο 26o Διεθνές Συνέδριο Αθλητικής Αποκατάστασης και Τραυματολογίας με τίτλο “The Future of Football Medicine” που διοργανώνεται κάθε χρόνο από το Isokinetic Medical Group και τη FIFA (Football for Health F-MARC) και πέρσι φιλοξενήθηκε από την F.C. BARCELONA στο Camp Nou και στο περασμένο συνέδριο της Αθλητιατρικής Εταιρείας Κύπρου. Επιπρόσθετα θα παρουσιαστούν και στο επερχόμενο 12ο Πανελλαδικό Συνέδριο της Αθλητιατρικής Εταιρείας Ελλάδος τον Μάρτιο.
Η αξιολόγηση στάσης σώματος και κινητικού ελέγχου γίνεται με σταθμισμένα, έγκυρα και αξιόπιστα τεστ. Πότε απαιτείται αυτή η αξιολόγηση, πόσο συχνά και τι καταδεικνύουν τα τεστ αυτά;
Οι διάφορες αξιολογήσεις που διενεργούνται μας κατευθύνουν σύμφωνα με τα αποτελέσματα στις ανάγκες του κάθε παιδιού/εφήβου ξεχωριστά. Όλα τα παιδιά/έφηβοι και κυρίως νεαροί ποδοσφαιριστές (grassroots και αγωνιστικές κατηγορίες) θα πρέπει να ελέγχονται συστηματικά για ασυμμετρίες στη στάση σώματος και δυσλειτουργίες στον κινητικό έλεγχο και στο μυϊκό σύστημα.
Το ιδανικό θα ήταν οι αξιολογήσεις (screening) να γίνονται κάθε τρεις μήνες λόγω των αναπτυξιακών αλλαγών που επέρχονται. Οι καμπύλες ανάπτυξης του Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) είναι ανά 3 μήνες από την ηλικία 5 μέχρι 19 χρονών, οι οποίες και δεικνύουν τη φυσιολογική ανάπτυξη παιδιών και εφήβων όσον αφορά το ύψος, βάρος (μέχρι 10 χρονών) και δείκτη μάζας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας και άλλων ερευνών, η κορύφωση των ασυμμετριών και των μυϊκών δυσλειτουργιών είναι μεταξύ των ηλικιών 11-14 χρονών. Σε αυτές τις ηλικίες χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή, γιατί είναι και οι ηλικίες που χάνονται πολλοί νεαροί ποδοσφαιριστές λόγω τραυματισμών ή μειωμένης απόδοσης, λόγω μυϊκών δυσλειτουργιών και κατ’ επέκτασιν του κινητικού ελέγχου. Σε αυτές τις ηλικίες γενικότερα υπάρχει και η εκδήλωση διάφορων παθήσεων όπως σκολίωση και κύφωση.
Το Υπουργείο Υγείας μέσω των Σχολιατρικών Υπηρεσιών πραγματοποιεί σκολιωμέτρηση στα δημόσια σχολεία σε αυτές τις ηλικίες. Άρα και σε παιδιά που δεν ασχολούνται με τον αθλητισμό υπάρχει και πάλι η ανάγκη προ-συμπτωματικού ελέγχου για σκοπούς πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης. Στο αναπτυξιακό ποδόσφαιρο σκοπός είναι με τον προ-συμπτωματικό έλεγχο να γίνεται πρόληψη μυϊκών τραυματισμών και διόρθωση των οποιωνδήποτε ασυμμετριών στη στάση σώματος, βελτιώνοντας παράλληλα τον κινητικό έλεγχο και την απόδοση.
Όταν λέμε «φυσική αποκατάσταση» παιδιών και εφήβων τι εννοούμε; Και πότε πρέπει να γίνεται αυτή η διαδικασία;
Γενικότερα, η φυσική αποκατάσταση στοχεύει στην ενίσχυση, επαναφορά και αποκατάσταση της λειτουργικής ικανότητας και της ποιότητας ζωής σε άτομα με σωματικές βλάβες, τραυματισμούς ή παθήσεις που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, το νωτιαίο μυελό, τα νεύρα, τα οστά, τους αρθρώσεις, τους συνδέσμους, τους μυς και τους τένοντες.
Ο κύριος σκοπός στη δεύτερη έρευνα, που διεκπεραιώσαμε στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, ήταν η αποκατάσταση 100 νεαρών ποδοσφαιριστών ηλικίας 7-18 χρονών. Βασισμένοι στα αποτελέσματα του ατομικού προ-συμπτωματικού ελέγχου (screening) του προγράμματος KickStr8 δημιουργήθηκε ατομικό διορθωτικό πρόγραμμα αποκατάστασης. Σκοπός του κάθε ατομικού διορθωτικού προγράμματος ήταν η βελτίωση στάσης σώματος και η διόρθωση των μυοσκελετικών δυσλειτουργιών. Τα αποτελέσματα της δεύτερης έρευνας έδειξαν μείωση τραυματισμών στο 20%, βελτίωση στον κινητικό έλεγχο, βελτίωση στις ασυμμετρίες της σπονδυλικής στήλης (σκολιωτική, κυφωτική και λορδωτική στάση) καθώς και βελτίωση στην ευκαμψία των μυών κάτω άκρων όπως: οπίσθιοι μηριαίοι (δικέφαλος), απαγωγοί και προσαγωγοί ισχίου και τετρακέφαλοι και στις δυο πλευρές. Τα αποτελέσματα της δεύτερης έρευνας θα παρουσιαστούν τον ερχόμενο Ιούνιο στο 27o Διεθνές Συνέδριο Αθλητικής Αποκατάστασης και Τραυματολογίας με τίτλο “Football Medicine Outcomes: Are We Winning?” που διοργανώνεται κάθε χρόνο από το Isokinetic Medical Group και τη FIFA (Football for Health F-MARC) και θα φιλοξενηθεί και φέτος από την F.C. BARCELONA στο Camp Nou.
Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη και συχνές αξιολογήσεις και παρεμβάσεις έδειξαν μείωση τραυματισμών. Άρα ο ποδοσφαιριστής είναι στη διάθεση του προπονητή του, χωρίς να χάνει πολύτιμο χρόνο από τις προπονήσεις και σημαντικά παιχνίδια της ομάδας του. Επιπρόσθετα, η οικογένεια ή/και η ακαδημία δεν επιβαρύνεται με το οικονομικό κόστος και τις ψυχολογικές επιπτώσεις ενός τραυματισμού.
Αφορά μόνο παιδιά – αθλητές το πρόγραμμα της φυσικής αποκατάστασης ή το χρειάζονται και άλλοι;
Όπως αναφέραμε και πιο πάνω η φυσική αποκατάσταση στοχεύει στην ενίσχυση, επαναφορά και αποκατάσταση της λειτουργικής ικανότητας και της ποιότητας ζωής όλων. Και πάντα βασισμένη σε αποτελέσματα ενός προ-συμπτωματικού ελέγχου και ιατρικής διάγνωσης σε υφιστάμενους σοβαρούς τραυματισμούς και παθήσεις. Η ανάπτυξη επιφέρει αλλαγές στο σώμα όλων των παιδιών, πόσω μάλλον σε νεαρούς αθλητές που προπονούνται από νεαρή ηλικία και ειδικότερα σε αγωνιστικές κατηγορίες.
