Με τη Γιώργια Ερωτοκρίτου
• Η μανιώδης ενασχόληση με το φαγητό, το χαμηλό σωματικό βάρος και η «διαστρεβλωμένη» εικόνα του σώματος συντείνουν στην ανάπτυξη της «πάθησης της λιμοκτονίας»
• Στην Κύπρο το ποσοστό περιστατικών νευρικής ανορεξίας κυμαίνεται από 0,5 – 3,7%
• 3% των εφήβων και ενήλικων γυναικών και 1% των ανδρών έρχονται αντιμέτωποι με τη νευρογενή ανορεξία, διεθνώς
Ανησυχητική έκταση λαμβάνει στην Κύπρο το πρόβλημα των διατροφικών διαταραχών, οι οποίες αποτελούν μια σοβαρή πάθηση και εμφανίζονται κυρίως την περίοδο της εφηβείας. Τα περιστατικά νευρικής ανορεξίας αυξάνονται και στη χώρα μας και σύμφωνα με την πρόεδρο του Συνδέσμου Διατροφολόγων, Ελένη Ανδρέου, το ποσοστό κυμαίνεται από το 0,5 – 3,7%.
Μπορεί να είναι μικρό το ποσοστό, αλλά σε σχέση με τον πληθυσμό της Κύπρου είναι αρκετά υψηλό, αν αναλογιστεί κανείς ότι διεθνώς 3% των εφήβων και ενήλικων γυναικών και 1% των ανδρών έρχονται αντιμέτωποι με τη νευρογενή ανορεξία.
Η νευρογενής ανορεξία κάποτε ονομάζεται και «πάθηση της λιμοκτονίας», καθώς υπάρχει μια μανιώδης ενασχόληση με το φαγητό, το χαμηλό σωματικό βάρος και διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματος. Τα άτομα που υποφέρουν από ανορεξία αρνούνται την πείνα τους και επίσης αρνούνται να φάνε ακόμα και μετά από υπερβολική απώλεια βάρους.
Αφού η κατανάλωση θερμίδων είναι μηδαμινή και δεν καλύπτει ούτε τις βασικές τους ανάγκες για τις ζωτικές λειτουργίες των διαφόρων οργάνων, ο οργανισμός σιγά – σιγά εξαντλείται.
Η ανορεξία έχει ως αποτέλεσμα πολύ χαμηλό βάρος (πιθανόν κάτω από 40% του ιδανικού βάρους), αλλά παρουσιάζει προβλήματα διακοπής στην έμμηνο ρύση και μεγαλύτερο κίνδυνο για θάνατο για γυναίκες και άνδρες.
Σύμφωνα με την πρόεδρο των διατροφολόγων, η κατανάλωση τροφίμων στο τελικό στάδιο δεν ξεπερνά τις 200 θερμίδες, κάτι που αναλογεί με μια φέτα ψωμί, ένα φρούτο και ένα κουταλάκι λάδι.
Καθιερώθηκε από το 1873
Ο όρος νευρική ανορεξία καθιερώθηκε το 1873 από τον Σερ Γουίλιαμ Γκαλ (Sir William Gull), έναν από τους προσωπικούς γιατρούς της Βασίλισσας Βικτωρίας.
Ο όρος έχει ελληνική προέλευση από το ἀν (πρόθεμα που δηλώνει άρνηση) και το ὄρεξις (όρεξη), άρα σημαίνει έλλειψη της επιθυμίας του ατόμου να τραφεί.
«Χτυπά» κυρίως τον γυναικείο πληθυσμό
Οι αιτιολογίες για τις διατροφικές παθήσεις μπορεί να είναι παθολογικές, ψυχολογικές ή ακόμη και λόγω ορμονικών διαταραχών.
Η νευρική ανορεξία επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες και τα κορίτσια, 10 φορές περισσότερο από τους άντρες και «χτυπά την πόρτα» κυρίως σε άτομα ηλικίας 12-13 και 19-20. Σύμφωνα με την κα Ανδρέου η αναλογία στην Κύπρο είναι ένας άνδρας προς 19 γυναίκες.
Την ίδια ώρα η πρόεδρος των διατροφολόγων αναφέρεται και σε έρευνα που έγινε στην Κύπρο και η οποία καταδεικνύει ότι ποσοστό 40% μαθητών της τετάρτης τάξης του δημοτικού λένε ότι έχουν κάνει δίαιτα αδυνατίσματος.
Οι εμμονές και η μειωμένη αυτοεκτίμηση
Πολλά είναι τα χαρακτηριστικά αλλά και τα προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να έχουν υπόψιν τους τα οικεία άτομα όσων τείνουν να πέσουν στη μάστιγα της νευρογενούς ανορεξίας.
Συγκεκριμένα:
• Άρνηση ή απόρριψη κατανάλωσης τροφής.
• Εμμονή για το σωματικό βάρος και σχήμα του σώματος.
• Βάρος χαμηλότερο του κατώτερου ορίου του επιθυμητού βάρους (15% απώλεια βάρους σε μικρό χρονικό διάστημα).
• «Διαταραγμένη» εικόνα του σώματος.
• Υπέρμετρος έλεγχος κατανάλωσης τροφής (π.χ. θερμίδες).
• Μειωμένη αυτοεκτίμηση.
• Κατάθλιψη και συχνές αλλαγές στη διάθεση.
• Διακοπή έμμηνης ρύσης, υπόταση, αρρυθμία, αναπνευστικά προβλήματα, κόπωση και ορμονικά προβλήματα.
• Έλλειψη συγκέντρωσης και αϋπνία.
• Τριχοφυΐα (πλάτη, πρόσωπο, αυχένα).
• Επανειλημμένοι έλεγχοι του βάρους τους με ζυγαριά.
• Συχνός έλεγχος στον καθρέφτη για ανίχνευση «ατελειών» στο σώμα τους.
• Υπερβολική και μανιώδης άσκηση.
• Προσφορά του φαγητού/μαγείρεμα στους γύρω τους.
Παίζει ρόλο και το επάγγελμα
Το 1/3 της ημέρας μας (αν πρόκειται για 8ωρο) το αντλούμε στο χώρο εργασίας μας. Ακόμη και το επάγγελμα μπορεί να παίξει καθοριστικό ρολό από τη στιγμή που υπάρχουν επαγγέλματα με συγκεκριμένες «προδιαγραφές», όπως είναι το επάγγελμα του μοντέλου και του γυμναστή, που πρέπει να υπάρχει συνεχής έλεγχος του βάρους.
Δυστυχώς, στο βωμό της απόκτησης καλλίγραμμου σώματος το φαγητό «κόβεται μαχαίρι» με συνέπεια να λιμοκτονούν.
Δύσκολη, αλλά εφικτή η αντιμετώπιση
Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής αποτελούν ένα δύσκολο θεραπευτικό εγχείρημα τόσο λόγω της σοβαρότητας της νόσου όσο και λόγω της άρνησης των ασθενών ως προς την αναγνώριση και παραδοχή της ύπαρξης προβλήματος.
Η κα Ανδρέου ξεκαθάρισε ότι για την αντιμετώπιση χρειάζεται η συνεργασία της ομάδας επαγγελματιών υγείας που να συμπεριλαμβάνει ψυχολογική/ψυχιατρική, καθώς και διατροφική καθοδήγηση.
Μικρά tips για ριζική αλλαγή
Υπάρχουν βέβαια και τρόποι που μπορεί να αλλάξουν τη ζωή ενός ατόμου που έχει πέσει στην παγίδα της ανορεξίας.
Κάποιες διατροφικές προσεγγίσεις που προτείνει μεταξύ άλλων ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων είναι:
• Να προσφέρονται γεύματα με εντυπωσιακό τρόπο και σε μικρές ποσότητες.
• Να αποφεύγονται φαγητά που προκαλούν φουσκώματα και γαστρεντερολογικές ενοχλήσεις στα αρχικά στάδια της θεραπείας.
• Η δίαιτα πρέπει να ονομαστεί σε «διατροφή χαμηλών θερμίδων για νευρική ανορεξία», ούτως ώστε να πειστεί ο ασθενής για τις ειλικρινείς προθέσεις του συμβούλου.
• Σταδιακή αύξηση των θερμίδων, οι οποίες πρέπει να είναι ανάλογα με την ηλικία.
• Χρήση tube feeding αν είναι απαραίτητο. Η μέθοδος με σωλήνα γίνεται μόνο σε άτομα που είναι 40% πιο κάτω από το ιδανικό τους βάρος ή χαμηλότερα.
• Χρήση ημερολογίου διατροφής σε αρχικό στάδιο για την καταγραφή της ημερήσιας λήψης φαγητού.
