Κατά τη διάρκεια του ύπνου χαλαρώνουμε και γεμίζουμε τις μπαταρίες μας. Υπάρχουν ορισμένοι που προτιμούν να κοιμούνται νωρίς για να ξυπνούν και να ξεκινούν την ημέρα τους νωρίς, άλλοι που λατρεύουν να μένουν ξύπνιοι όλη τη νύχτα και άλλοι που απλά δεν κλείνουν ποτέ μάτι, με αποτέλεσμα, συχνά, να αντιμετωπίζουν και πολλά προβλήματα υγείας. Όμως έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι ακριβώς συμβαίνει όταν κοιμόμαστε;
Κατά τη διάρκεια του ύπνου το σώμα μας περνά από τα στάδια της εγρήγορσης, της υψηλής εγκεφαλικής δραστηριότητας και τέλος φτάνει στον βαθύ ύπνο.
Στο στάδιο του βαθέος ύπνου ο εγκέφαλός μας έχει τη λιγότερη δυνατή δραστηριότητα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το ανθρώπινο σώμα περνά μέσα από αρκετούς κύκλους βαθέος ύπνου στη διάρκεια της νύχτας, με τους κύκλους αυτούς να ελαττώνονται καθώς ξημερώνει.
Ο βαθύς ύπνος παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάκτηση των δυνάμεων του οργανισμού από το στρες. Κατά τη διάρκειά του η αρτηριακή πίεση είναι σταθερή, διευκολύνοντας το σώμα να βελτιωθεί σωματικά και ψυχολογικά, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ο βαθύς ύπνος μάλιστα κάνει καλό και στον εγκέφαλο, μιας και παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία επεξεργασίας και ενοποίησης των αναμνήσεών μας.
Περίπου το 13% και 23% του ύπνου μας θα πρέπει να είναι βαθύς, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Βιοτεχνολογικών Πληροφοριών. Αυτό πρακτικά σημαίνει περίπου 1 με 2 ώρες βαθύ ύπνου, αν τηρεί κανείς τις 7-9 ώρες μέσου ύπνου. Ένας καλός τρόπος για να ελέγξουμε αν έχουμε πέσει σε βαθύ ύπνο και για πόσες ώρες, είναι να ξυπνήσουμε χωρίς ξυπνητήρι μετά από περίπου 8 ώρες ύπνου, γεμάτοι ενέργεια και έτοιμοι για να ξεκινήσει η ημέρα.
Η σωστή ώρα για ύπνο
Υπάρχει σωστή ώρα που πρέπει να πηγαίνουμε για ύπνο; Σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπάρχει αυτή η ιδανική ώρα και είναι μεταξύ 10 και 11 το βράδυ.
Μια μεγάλη διεθνής μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open υποδεικνύει ότι οι άνθρωποι που πέφτουν για ύπνο πολύ αργά τη νύχτα έχουν περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης παχυσαρκίας και πλεονάζοντος κοιλιακού λίπους.
Συγκριτικά με όσους κοιμούνταν μεταξύ 8-10 το βράδυ, εκείνοι που έπεφταν πιο αργά τη νύχτα διέτρεχαν κατά 20% μεγαλύτερο κίνδυνο να είναι παχύσαρκοι ή να έχουν μεγάλη περίμετρο μέσης (πάνω από 89 εκατοστά για τις γυναίκες και πάνω από 101 εκατοστά για τους άνδρες).
Ο κίνδυνος ήταν ακόμα υψηλότερος (35-38%) για τους ανθρώπους που έπεφταν για ύπνο μεταξύ 2-6 τα ξημερώματα. Ο μεγάλος σε διάρκεια ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας επίσης συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο κοιλιακού λίπους, ιδιαίτερα για τις γυναίκες.
Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη μελέτη δεν μπορεί να αποδείξει ότι η ώρα που κοιμάται κάποιος μπορεί να προκαλέσει κάποια καρδιαγγειακή νόσο ή αύξηση του σωματικού βάρους. Οι ερευνητές, πάντως, υποστηρίζουν ότι η καθυστέρηση του ύπνου μπορεί να απορρυθμίσει τον κιρκάδιο ρυθμό (το βιολογικό μας ρολόι δηλαδή), πράγμα το οποίο αυξάνει τα επίπεδα της ορμόνης του στρες, κορτιζόλης, και μπορεί να παίζει κάποιο ρόλο στην κοιλιακή παχυσαρκία.
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ανήκετε στους ελάχιστους που πέφτουν για ύπνο ακόμα νωρίτερα, πριν από τις 10 το βράδυ; Απρόσμενα ίσως, και αυτοί διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου, κατά περίπου 25%.
Ο κίνδυνος διέφερε ανάλογα με την ώρα του ύπνου, καθώς όσοι έπεφταν για ύπνο μεταξύ 11 και 11:59 είχαν 12% υψηλότερο κίνδυνο και όσοι κοιμόντουσαν πριν από τις 10 το βράδυ είχαν 24% υψηλότερο κίνδυνο. Όσον αφορά τη διαφοροποίηση στα φύλα, ο κίνδυνος ήταν μεγαλύτερος για τις γυναίκες, ενώ για τους άντρες ο κίνδυνος ελλόχευε όταν πήγαιναν για ύπνο πριν τις 10 το βράδυ.
Και η σωστή διάρκεια έχει σημασία
Τόσο ο πολύς όσο και ο λίγος ύπνος συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους και συνδέεται με περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης παχυσαρκίας στο μέλλον, δείχνει βρετανική επιστημονική μελέτη.
Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, τα άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση να γίνουν παχύσαρκα τείνουν να έχουν μεγαλύτερο σωματικό βάρος εάν δεν κοιμούνται τις συνιστώμενες 7-9 ώρες κάθε βράδυ και μάλιστα ασχέτως διατροφής, γενικότερης υγείας ή κοινωνικών και δημογραφικών παραγόντων.
Οι ερευνητές μελέτησαν την επίδραση του σύντομου ύπνου (κάτω από 7 ώρες) αλλά και του υπερβολικού ύπνου (πάνω από 9 ώρες) στο βάρος.
Διαπίστωσαν ότι στα άτομα με γενετική προδιάθεση για παχυσαρκία τόσο ο πολύς όσο και ο λίγος ύπνος αυξάνουν τις πιθανότητες υπερβολικής αύξησης του βάρους συγκριτικά με ανθρώπους που κοιμούνται 7 έως 9 ώρες κάθε βράδυ. Όσοι κοιμούνται πολύ φάνηκε πως ήταν περίπου κατά 4 κιλά βαρύτεροι, ενώ όσοι κοιμούνται πολύ λίγο ήταν κατά 2 κιλά βαρύτεροι σε σχέση με ανθρώπους που διατρέχουν –λόγω γενετικού υπόβαθρου– τον ίδιο κίνδυνο παχυσαρκίας αλλά κοιμούνται κανονικά.
Ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας (π.χ. το μεσημέρι) και η εργασία σε εναλλασσόμενες βάρδιες αναδείχθηκαν επίσης σε παράγοντες κινδύνου για παχυσαρκία.
Πώς θα κοιμηθούμε καλύτερα;
Δεν αρκεί βέβαια να κοιμόμαστε τις σωστές ώρες. Σημασία έχει και να κοιμόμαστε καλά. Αν θέλετε να διαπιστώσετε ότι όντως απολαμβάνετε ποιοτικό ύπνο, τότε βεβαιωθείτε ότι δεν έχετε κάποιο από τα ακόλουθα συμπτώματα: ανεξήγητη κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, κακή διάθεση.
Οι συμβουλές που δίνουν οι ειδικοί είναι απλές:
– Κοιμηθείτε μια λογική ώρα και ξυπνήστε αρκετά νωρίς για να περάσετε λίγο χρόνο το πρωί έξω στο φως του ήλιου,
– Αποφύγετε την έκθεση στο μπλε φως, το φως που εκπέμπουν δηλαδή οι ηλεκτρονικές συσκευές και μην κοιμάστε με την τηλεόραση ανοιχτή,
– Αποφύγετε τον ύπνο μετά τις 4 το μεσημέρι,
– Χρησιμοποιείτε το υπνοδωμάτιο μόνο για να κοιμηθείτε και ξαπλώστε μόνο σε περίπτωση που όντως θέλετε να κοιμηθείτε,
– Γυμναστείτε, η άσκηση αποδεδειγμένα διασφαλίζει καλύτερη ποιότητα ύπνου,
– Μην το παρακάνετε με το αλκοόλ (ένα ποτηράκι για τις γυναίκες και το πολύ δύο οι άνδρες) και τον καφέ.
