Πολλοί έχουν αναρωτηθεί γιατί χαλάει η διάθεσή τους όσο χειμωνιάζει και μια πιθανή εξήγηση, όπως έχει γράψει σχετικά το ygeiamou, είναι η Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή (ΕΣΔ = Seasonal Affective Disorder – SAD). Τι φταίει όμως όταν η ίδια κακή διάθεση έρχεται το καλοκαίρι.
Η απάντηση για και σε αυτήν την περίπτωση δεν διαφέρει, αφού ο συνήθης ύποπτος θα είναι ξανά η ΕΣΔ, με διαφορετικά ωστόσο χαρακτηριστικά. Έτσι, ενώ τον χειμώνα θα εκδηλωθεί με αίσθημα κόπωσης, περισσότερη όρεξη και αύξηση του σωματικού βάρους και αδημονία για την άνοιξη, το καλοκαίρι συμβαίνει το αντίστροφο: μειωμένη όρεξη, περισσότερη νευρικότητα και πανικός στη σκέψη ότι ο υδράργυρος θα αρχίσει να ανεβαίνει. Ποιοι παράγοντες επιδρούν;
1. Ηλιακό φως
Και στις δύο περιπτώσεις, η έκθεση στο ηλιακό φως θα διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο ως ένα βασικός παράγοντας ρύθμισης του βιολογικού μας ρολογιού (κιρκάδιος ρυθμός). Έτσι, ενώ το λιγότερο φως κατά τους χειμερινούς μήνες μας ωθεί στην κατάθλιψη, η υπερέκθεση στον ήλιο μπορεί να επιβραδύνει την παραγωγή μελατονίνης, ορμόνης του ύπνου αλλά και της ευδιαθεσίας, με συνέπεια την αϋπνία και την κακή διάθεση έως τις καταθλιπτική διαταραχή, σύμφωνα με τις Δρ Amita Sehgal και Thea Gallagher, των οποίων το ερευνητικό έργο επικεντρώνεται σε θέματα χρονοβιολογίας και άγχους.
2. Θερμοκρασία
Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό του καλοκαιριού που θα εξουθενώσει όσους δυσανασχετούν με την εποχή είναι οι υψηλές θερμοκρασίες. Σύμφωνα με τη Δρ Gallagher, το αίσθημα καταπίεσης και δυσφορίες που θα προκαλέσουν θα μειώσουν την όρεξη και θα αυξήσουν κατ’ επέκταση τη νευρικότητα καθώς «τα τακτικά γεύματα μας βοηθούν στη ρύθμιση της διάθεσής μας».
Έπειτα, η ζέστη και η υγρασία θα παρεμποδίσουν και την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους, διαταράσσοντας έτσι μια ρουτίνα ευεξίας με σημαντικό ψυχικό κόστος. Σύμφωνα με άρθρο της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας, η κατάθλιψη είναι συχνότερη σε αδρανή άτομα, ενώ όσοι ήταν σωματικά δραστήριοι και αναγκάστηκαν να διακόψουν αναφέρουν εντονότερα καταθλιπτικά συμπτώματα από όσους διατηρούν ή ξεκινούν ένα πρόγραμμα γυμναστικής.
Τέλος, οι υψηλές θερμοκρασίες θέλουν και λιγότερα ρούχα, μια δυσμενής εξίσωση για άτομα με αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους. Μια πρόσκληση για Σαββατοκύριακο σε θέρετρο και βουτιές στην πισίνα ή τη θάλασσα μάλλον ως καύσιμη ύλη του άγχους και κατάθλιψης που ήδη βιώνουν.
3. Social media
Όσοι δεν καταφέρουν να αποδράσουν το καλοκαίρι για οικονομικούς, επαγγελματικούς ή άλλους λόγους, ενδεχομένως να περνούν το χρόνο τους «ξεροσταλιάζοντας» πάνω από την οθόνη του κινητού τους. Το άγχος μη χάσουν κάποια ενημέρωση, ανάρτηση και ειδοποίηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τους φίλους στους που, σύμφωνα με τη δική τους φαντασία είναι απαραιτήτως σε κάποια παραλία και απολαμβάνουν τη χαλαρή ζωή, θα βιώσουν εντονότερα συμπτώματα από την ψυχική σφαίρα. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύεται στο Motivation and Emotion, το φαινόμενο γνωστό και ως FOMO (fear of missing out) θα επηρεάσει εντονότερα όσους ξέμειναν πίσω λόγω σπουδών ή δουλειάς, προκαλώντας κόπωση, άγχος, διαταραχές του ύπνου και ψυχοσωματικές εκδηλώσεις.
Πώς να «ξεφύγετε»
Σύμφωνα με τη Sally Sapega, διευθύντρια του τμήματος επικοινωνίας του Ιατρικού Κέντρου Penn Medicine του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας που κατέγραψε σε άρθρο της τις ως άνω επιστημονικές προσεγγίσεις για το φαινόμενο της καλοκαιρινής εποχιακής διαταραχής, παραθέτει και τα tips των ειδικών που δείχνουν την «έξοδο κινδύνου» σε όσους βιώνουν ένα ακόμη καλοκαίρι μελαγχολίας και κακής διάθεσης:
- αναπολήστε τις καλύτερες στιγμές του προηγούμενου καλοκαιριού και ό,τι σας φέρνει χαρά και προσπαθήστε να τις αναβιώστε και φέτος
- αν σας «πιέζουν» τα οικονομικά σας, αναζητήστε δραστηριότητες στην πόλη ή το χωριό σας που προσφέρουν ευχαρίστηση έναντι μηδενικού ή χαμηλού κόστους, όπως πικνίκ με φίλους
- επιχειρήστε το πρόγραμμα γυμναστικής σας νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ οπότε η θερμοκρασία θα έχει πέσει
- περιορίστε την «εμμονική» χρήση των social media
- βιώστε χωρίς ενοχές τα συναισθήματά σας και μην επιτρέψετε στην τοξική θετικότητα που ορίζει το καλοκαίρι ως απαρέγκλιτη πηγή χαράς να σας καταβάλει
- απευθυνθείτε σε έναν ειδικό και δοκιμάστε θεραπείες όπως η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία αν έχετε έντονα συμπτώματα.
