Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως pareidolia (παρειδωλία). Πρόκειται για μια ψυχολογική απόκριση που κάνει μερικούς ανθρώπους να “βλέπουν” αναγνωρίσιμα σε εκείνους μοτίβα/σχήματα, όπως πρόσωπα, σε τυχαία αντικείμενα.
Τι έδειξε μια έρευνα
Σε μια μελέτη 2.000 ατόμων, η βρετανική εταιρεία Lenstore αποκάλυψε μια σειρά τάσεων μεταξύ εκείνων που βλέπουν πρόσωπα σε καθημερινά αντικείμενα, αποκαλύπτοντας ότι οι γυναίκες και οι θρησκόληπτοι είναι πιο πιθανό από τους άλλους να βιώσουν αυτή την αίσθηση.
Αυτοί οι συμμετέχοντες είδαν πρόσωπα στο 67% και στο 70% των φωτογραφιών, αντίστοιχα. Οι αγνωστικιστές και οι αθεϊστές, από την άλλη πλευρά, είδαν λιγότερα πρόσωπα μεταξύ των αντικειμένων (61% και 63% αντίστοιχα).
Και οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι πιστεύουν στα φαντάσματα, ή στο υπερφυσικό ήταν επίσης οι πιο ευαίσθητοι στην παρειδωλία, με αυτή την ομάδα να αναφέρει ότι διακρίνει πρόσωπα στα αντικείμενα στο 68% των περιπτώσεων.
Αντιθέτως, όσοι έχουν… σώας τα φρένας και δεν πιστεύουν στα φαντάσματα, βλέπουν πρόσωπα σε άσχετα αντικείμενα μόλις στο 58% των περιπτώσεων.
Η μελέτη αποκάλυψε επίσης διαφορές στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι άνδρες και οι γυναίκες τα άψυχα αντικείμενα. Ενώ οι γυναίκες βλέπουν πρόσωπα στο 66% των περιπτώσεων, οι άνδρες συμφωνούν μόνο στο 61% των ίδιων εικόνων.
Η ψυχική διάθεση και ο τύπος προσωπικότητας μπορεί επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο, σύμφωνα με την μελέτη. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να καταγράψουν -μεταξύ άλλων- σε τι διάθεση ήταν κατά τη διάρκεια της δοκιμής. Και, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ευτυχισμένοι άνθρωποι ήταν πιθανότερο να εμφανίσουν παρειδωλία.
Με βάση την ψυχική διάθεση, διαπιστώθηκε ότι οι απαντήσεις για το αν οι συμμετέχοντες έβλεπαν πρόσωπα σε εικόνες από άσχετα αντικείμενα ήταν ποικίλες:
- 66% κατάθλιψη
- 65% θυμός
- 65% ηρεμία
- 63% ικανοποίηση
- 63% θλίψη
- 62% άγχος
Οι ερευνητές διαπίστωσαν, επίσης, ότι οι εξωστρεφείς άνθρωποι έβλεπαν περισσότερα πρόσωπα από τους εσωστρεφείς, (67% και 63%, αντίστοιχα).
Θεωρείται ότι όσοι είναι νευρωτικοί, ή έχουν αρνητική διάθεση, είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν παρειδωλία, καθώς βρίσκονται σε υψηλότερη εγρήγορση για ενδεχόμενο κίνδυνο.
Όμως, τα ευρήματα έρχονται σε αντίθεση με αυτή την πεποίθηση. Η παρειδωλία έχει παραμείνει επί μακρόν ένα θέμα επιστημονικού ενδιαφέροντος, καθώς πολλοί εμπειρογνώμονες την έχουν συνδέσει με διάφορα άλλα φαινόμενα, όπως το γιατί μερικοί άνθρωποι “βλέπουν θαύματα”, ή βλέπουν ασυνήθιστα αντικείμενα στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη.
Και, νέα έρευνα έδειξε ότι οι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που μπορεί να έχουν παρειδωλία. Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι μαϊμούδες τους είδους Rhesus, όπως και οι άνθρωποι, αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός προσώπου σε άψυχα αντικείμενα.
ΚΑΝΤΕ ΤΟ ΤΕΣΤ!
Η εταιρεία Lenstore κυκλοφόρησε ένα διαδραστικό τεστ που ονομάζεται Making Faces και με το οποίο ο καθένας μπορεί να δοκιμάσει την ευαισθησία του στην pareidolia.
