Του
Μιχάλη Μιχαήλ
Η Κύπρος κάνει ακόμα μια προσπάθεια να εκσυγχρονιστεί στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προσπαθεί να υιοθετήσει θεσμούς που ισχύουν σε άλλες χώρες της Ε.Ε., συζητώντας στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής το νομοθετικό πλαίσιο για την ευθανασία.
Από τις μέχρι τώρα συζητήσεις στην Επιτροπή είναι ξεκάθαρο ότι τα μέλη της συζητούν πολύ σοβαρά το θέμα και με βαθύ προβληματισμό προκειμένου να υπάρξει ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο που να υπερασπίζεται το δικαίωμα ενός ασθενούς, ο οποίος πάσχει από ασθένεια από την οποία θα καταλήξει βάσει ιατρικής γνωμοδότησης, να επιλέγει τον τρόπο που θα φύγει από τη ζωή.
Ο ορισμός της ευθανασίας
Η «Χαραυγή» ζήτησε από τον πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου, Κωνσταντίνο Φελλά, να δώσει τον ορισμό της ευθανασίας. Όπως εξήγησε, με τον όρο ευθανασία ορίζεται ο θάνατος που προκύπτει από την πρόθεση ενός προσώπου να θανατώσει άλλο πρόσωπο με τη χρήση των πλέον εύκολων και διαθέσιμων μέσων που αποσκοπεί αποκλειστικά στο βέλτιστο συμφέρον του προσώπου που αποβιώνει. Με άλλα λόγια να απαλλάξει έναν ασθενή που πρόκειται να καταλήξει, από τους πόνους και την ταλαιπωρία, παρέχοντάς του έναν αξιοπρεπή, αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι, θάνατο.
Ρωτήσαμε τον κ. Φελλά αν η ευθανασία είναι συνώνυμη της αυτοκτονίας ή αν σχετίζεται με την αυτοκτονία. Απάντησε ότι αυτό δεν ισχύει. Εξήγησε και πάλι ότι υπάρχουν οι ακόλουθες κατηγορίες, η εκούσια ευθανασία, δηλ. αυτή που γίνεται με τη συγκατάθεση του ασθενούς.
Η εκούσια ονομάζεται και εθελοντική όπου είναι ο ενεργός τερματισμός της ζωής μετά από αίτημα του ασθενούς για απαλλαγή από τον πόνο και την ταλαιπωρία. Η μη εκούσια ή ακούσια ευθανασία, δηλ. αυτή που γίνεται χωρίς τη συγκατάθεση του ασθενή αν κι αυτός είναι ικανός να αποφασίσει για το τι θα γίνει ή δεν ρωτήθηκε. Επίσης, υπάρχει και η ενεργητική και παθητική ευθανασία.
Ο κ. Φελλάς εξήγησε επίσης ότι αυτό που τώρα συζητείται στην Κύπρο είναι μόνο η πρώτη περίπτωση, δηλαδή η εκούσια ευθανασία.
Αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο και προϋποθέσεις
Ο Κωνσταντίνος Φελλάς ανέφερε ότι αυτό που συζητείται είναι η δημιουργία ενός κατάλληλου, αλλά αυστηρού νομοθετικού πλαισίου και ότι το Κοινοβούλιο αυτό απαιτείται να βρει. Εκτίμησε επίσης ότι όταν είναι πολλές οι αυστηρές προϋποθέσεις θα είναι πιο μεγάλο το ποσοστό αποδοχής από την κοινωνία.
Οι προϋποθέσεις, κατά την άποψή του, είναι η απόλυτη έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση του ασθενή ώστε να αποφασίσει ελεύθερα, χωρίς πίεση και να δώσει ή όχι τη συγκατάθεσή του.
Πρέπει να υπάρχει επίσης ιατρική πιστοποίηση ότι ο άνθρωπος έφτασε στο τέλος και ότι έχουν εξαντληθεί όλα τα ιατρικά και φαρμακευτικά μέσα και δεν υπάρχει κάτι άλλο που να μπορεί να του προσφερθεί. Η πιστοποίηση θα πρέπει να ληφθεί εφόσον ο ασθενής θα έχει σώας τας φρένας και χωρίς να υπάρχει συναισθηματική φόρτιση ώστε να αντιλαμβάνεται όλες τις προσλαμβάνουσες διαστάσεις της απόφασής του.
Η Επιτροπή Βιοηθικής λέει ότι πρέπει να υπάρχει μια ομάδα από ειδικούς γιατρούς, ψυχιάτρους, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς ώστε να διασφαλιστεί ότι θα ληφθεί αυτή η ορθή απόφαση.
Εισαγωγή της εν ζωή διαθήκης
Ρωτήσαμε τον κ. Φελλά για το αν κάποιος ασθενής είναι σε μη αναστρέψιμη κατάσταση και βρίσκεται σε κώμα ή σε αναστολή και δεν μπορεί να δώσει ο ίδιος συγκατάθεση, θα μπορούν να αποφασίσουν οι γιατροί ή οι συγγενείς για το τι μπορεί να γίνει;
Απάντησε ότι η συζήτηση που γίνεται τώρα στη Βουλή είναι αυτό που αναφέρθηκε πιο πάνω κι επομένως δεν συζητήθηκε κάτι τέτοιο. Ο κ. Φελλάς είπε ότι δεν γνωρίζει ποια θα είναι η απόφαση που θα ληφθεί από τη Βουλή και ποιο θα είναι το τελικό νομοθετικό πλαίσιο. Όμως η Επιτροπή Βιοηθικής έχει θέση και λέει ότι πρέπει να θεσμοθετηθεί και να νομοθετηθεί στην Κύπρο αυτό που υπάρχει στο εξωτερικό και να γίνεται μια εν ζωή διαθήκη κάποιου πριν να φτάσει σε αυτό το σημείο. Οπότε εκεί θα υπάρχει η εκφρασθείσα οδηγία του ίδιου του ενδιαφερόμενου.
Όπως ανέφερε, στη Βουλή συζητήθηκε επίσης το ότι ίσως στην Κύπρο να γίνεται ήδη ανεπίσημα η ευθανασία, όπου όταν ο ασθενείς φτάνει σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση, τον βγάζουν από τα μηχανήματα και πεθαίνει. Επομένως, πρόσθεσε, γιατί να μην έρθει το Κοινοβούλιο με συγκεκριμένες δικλίδες ώστε να μην μπορεί ο καθένας να κάνει ό,τι θέλει;
Έτσι, σημείωσε ο κ. Φελλάς, δίνουμε το δικαίωμα στους συνανθρώπους μας να αποφασίσουν οι ίδιοι για το τι θα κάνουν, επιλέγοντας αν θα παραμείνουν να υποφέρουν ή αν θα έχουν έναν αξιοπρεπή θάνατο.
Πρέπει να αφουγκραστούμε την επιθυμία του κάθε ανθρώπου.
Επίσης, η επιτροπή πιστεύει ότι πολλοί μιλούν για ένα σωστό θάνατο, ο οποίος να αντικατοπτρίζει αυτό που πιστεύει ο κάθε άνθρωπος που πεθαίνει. Διότι για τον κάθε άνθρωπο τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Άρα πρέπει να υπάρξει σεβασμός και αξιοπρέπεια. Ο ετοιμοθάνατος πρέπει να τα αισθάνεται αυτά μέσω της επαφής του με τους γύρω του και της φροντίδας που τυγχάνει.
Ξεκαθάρισε ακόμη ότι η θεσμοθέτηση της ευθανασίας δεν πρέπει να είναι υποκατάστατο της υποχρέωσης του κράτους να παρέχει μια σωστή και ανακουφιστική φροντίδα και τόνισε ότι το κράτος και η Πολιτεία πρέπει να ενδυναμώσουν την παρηγορητική φροντίδα.
Δικαίωμα της Εκκλησίας να έχει άποψη
Η αναφορά του κ. Φελλά στο ότι η αντίληψη του κάθε ανθρώπου για το θάνατο είναι διαφορετική και εξαρτάται από τα πιστεύω του, μας οδήγησε στο ερώτημα αν η Εκκλησία θα πρέπει να έχει λόγο και ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Απάντησε ότι θα πρέπει να γίνεται σεβαστό το πιστεύω του κάθε ανθρώπου για το θάνατο.
Επανέλαβε ότι το νομοθετικό πλαίσιο θα καθοριστεί από τη Βουλή, αλλά πριν γίνει αυτό είναι ορθό να ακούσει γνώμες με απόλυτο σεβασμό.
Ο εκπρόσωπος της Εκκλησίας που έλαβε μέρος στις συνεδριάσεις της Επιτροπής, σημείωσε, εξέφρασε τις απόψεις της Εκκλησίας, όπως τις εξέφρασε και ο μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος σε πρόσφατο συνέδριο. Και η θέση της Εκκλησίας είναι ότι η ευθανασία, ανεξάρτητα από τη μορφή που παίρνει, γι’ αυτούς είναι ηθικά απαράδεκτη διότι μόνο ο Θεός δίνει και έχει δικαίωμα να παίρνει ζωές. Πρόσθεσε ότι η Εκκλησία έχει λόγο αφού στην κυπριακή κοινωνία έχει ένα σημαντικό ρόλο και έτσι θα πρέπει να εισακούγεται και η δική τους γνώμη.
Παρ’ όλα αυτά, η Εκκλησία ξεκαθάρισε ότι θα σεβαστεί το όποιο νομοθετικό πλαίσιο αποφασίσει η Βουλή.
Έρευνα Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου: 60% δηλώνουν υπέρ
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου διεξήγαγε παγκύπρια έρευνα με συμμετοχή 750 ατόμων άνω των 18 ετών σχετικά με την ευθανασία.
Σύμφωνα με την έρευνα, έξι στους δέκα συμμετέχοντες δήλωσαν ότι συμφωνούν με τη νομιμοποίηση της ευθανασίας και ότι οι συνάνθρωποί μας έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν το θάνατο μέσω της ευθανασίας.
Οκτώ στους δέκα υποστηρίζουν ότι αυτό το δικαίωμα μπορεί να το έχει κάποιος σε περίπτωση ανίατης και βασανιστικής χρόνιας ασθένειας ή όταν έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια για ανακούφιση του πόνου.
Περαιτέρω, το 64% των ερωτηθέντων είπε ότι έφτασε η ώρα για δημιουργία νομικού πλαισίου για την ευθανασία στην Κύπρο και ότι το 50% συμφωνεί με το δικαίωμα στην επιλογή ενός ατόμου να προχωρήσει σε ευθανασία.
Ένας στους πέντε θα εξέταζε υπό αυστηρές προϋποθέσεις την εφαρμογή της ευθανασίας σε παιδιά άνω των 12 ετών.
