Καύσωνας: Αόρατος κίνδυνος για την υγεία μας – Πως να προστατευτούμε

[[{“value”:”

Καθώς τα καλοκαίρια γίνονται ολοένα και πιο ζεστά, με τη θερμοκρασία και τη σχετική υγρασία να καταγράφουν ανησυχητική άνοδο, οι συνθήκες καύσωνα συνιστούν πλέον σοβαρή απειλή για την υγεία και την ασφάλειά μας. Η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες, ιδίως όταν συνοδεύεται από αυξημένη υγρασία, δεν είναι απλώς δυσάρεστη· μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη ή ακόμη και θανατηφόρα, αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα. Οι παθοφυσιολογικές συνέπειες κυμαίνονται από ήπιες διαταραχές έως καταστάσεις που απειλούν τη ζωή, όπως η θερμοπληξία.

Α. Πώς επηρεάζει ο καύσωνας τον οργανισμό μας

Ο άνθρωπος είναι ομοιόθερμος οργανισμός, διατηρώντας σταθερή τη θερμοκρασία του εσωτερικού πυρήνα (36.1–37.3°C), ανεξάρτητα από τις εξωτερικές μεταβολές. Η θερμορύθμιση επιτυγχάνεται μέσω μηχανισμών όπως η εφίδρωση, η αγγειοδιαστολή (αύξηση της ροής αίματος στο δέρμα) και η ενίσχυση της καρδιακής παροχής. Σε συνθήκες έντονης ζέστης και υγρασίας, οι μηχανισμοί αυτοί δεν επαρκούν: η εφίδρωση περιορίζεται και η θερμότητα συσσωρεύεται στο σώμα. Το αποτέλεσμα είναι η εξάντληση, η ζάλη, η μείωση της συγκέντρωσης και, σε σοβαρές περιπτώσεις, η θερμοπληξία – μια επείγουσα κατάσταση που μπορεί να αποβεί θανατηφόρα αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα.

Β. Κλινικές εκδηλώσεις θερμικής καταπόνησης

1. Μυϊκές κράμπες θερμότητας: Οφείλονται σε υπερβολική απώλεια νατρίου μέσω του ιδρώτα, ιδιαίτερα σε εργαζόμενους που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες νερού χωρίς επαρκή αναπλήρωση ηλεκτρολυτών. Εκδηλώνονται με επώδυνες, σπασμωδικές συσπάσεις – κυρίως στους μύες των κάτω άκρων και των βραχιόνων. Η αρτηριακή πίεση και η θερμοκρασία σώματος παραμένουν φυσιολογικές.
2. Θερμική εξάντληση: Αντικατοπτρίζει την αδυναμία του κυκλοφορικού συστήματος να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις θερμορύθμισης. Εκδηλώνεται με έντονη εφίδρωση, αδυναμία, κόπωση, ταχυκαρδία, ταχύπνοια, ζάλη, θολή όραση, ναυτία, και πιθανή λιποθυμία. Η θερμοκρασία σώματος είναι συνήθως κάτω από 40°C.
3. Θερμοπληξία (heat stroke): Η πιο επείγουσα και επικίνδυνη μορφή θερμικής καταπόνησης. Προκαλείται από αποτυχία της εφίδρωσης και αδυναμία αποβολής θερμότητας. Κλινικά εκδηλώνεται με θερμοκρασία σώματος > 40°C, θερμό, ξηρό, ερυθρό δέρμα, ταχύ, νηματοειδή σφυγμό, υπόταση, σύγχυση, σπασμούς, κώμα. Η θερμοπληξία είναι ιατρικό επείγον που απαιτεί άμεση μεταφορά σε νοσοκομείο και ταχεία ψύξη του σώματος.

Γ. Παράγοντες κινδύνου

Η θερμική καταπόνηση επηρεάζεται τόσο από ατομικούς όσο και από επαγγελματικούς παράγοντες κινδύνου.
Ατομικοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την εγκυμοσύνη, τον θηλασμό, την ηλικία άνω των 65 ετών, την παχυσαρκία, τα χρόνια νοσήματα (καρδιοαναπνευστικά, σακχαρώδη διαβήτη), καθώς και τη χρήση φαρμάκων που επηρεάζουν τη θερμορύθμιση (π.χ. διουρητικά, β-αναστολείς). Τα άτομα αυτά ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες.
Επαγγελματικοί παράγοντες σχετίζονται με τη φύση της εργασίας, τη διάρκεια έκθεσης και τον προστατευτικό εξοπλισμό που εμποδίζει τη θερμική απαγωγή. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε εργαζομένους σε μαγειρεία, αρτοποιεία, τσιμεντοποιεία, εργοστάσια ηλεκτρισμού, στεγνοκαθαριστήρια, λιμάνια, καθώς και σε υπαίθριες εργασίες κατά τη θερινή περίοδο όπως οικοδομές, γεωργία και κτηνοτροφία.

Δ. Πρόληψη και προστασία από τον καύσωνα

Η πρόληψη αποτελεί το ισχυρότερο μας όπλο απέναντι στον καύσωνα. Ακολουθούν βασικές οδηγίες προστασίας:

• Αποφύγετε την έντονη σωματική δραστηριότητα τις πιο ζεστές ώρες (12:00–17:00). Αν χρειαστεί να κινηθείτε ή να εργαστείτε, προτιμήστε τις πρωινές ή απογευματινές ώρες.
• Μείνετε σε σκιερά ή κλιματιζόμενα μέρη. Στο σπίτι, χρησιμοποιήστε ανεμιστήρες ή κλιματιστικά ή ανοίξτε παράθυρα τη νύχτα για να δροσιστεί ο χώρος.
• Ντυθείτε ελαφριά, με ανοιχτόχρωμα, φαρδιά ρούχα από βαμβάκι. Φοράτε καπέλο και γυαλιά ηλίου σε εξωτερικούς χώρους.
• Ενυδατωθείτε επαρκώς με υγρά που περιέχουν ηλεκτρολύτες. Πίνετε άφθονο νερό, ακόμη κι αν δεν διψάτε. Αποφύγετε αλκοόλ, ζαχαρούχα αναψυκτικά και ροφήματα με καφεΐνη, καθώς επιτείνουν την αφυδάτωση.
• Επιλέξτε μικρά, ελαφριά γεύματα με φρούτα και λαχανικά.
• Φροντίστε ηλικιωμένους συγγενείς, γείτονες ή φίλους που ζουν μόνοι.
• Αν εργάζεστε σε εξωτερικούς χώρους, κάνετε συχνά διαλείμματα και διαφοροποιείτε τις εργασίες ώστε να μειωθεί η συνεχής έκθεση στη ζέστη. Οι εργοδότες πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, όπως προσαρμογή του ωραρίου και μεταφορά των βαριών εργασιών σε δροσερότερες ώρες.
• Σε περίπτωση θερμοπληξίας, διακόψτε αμέσως την έκθεση, εφαρμόστε ψύξη με υγρά επιθέματα ή ψεκασμό με νερό, εξασφαλίστε αερισμό, χορηγήστε οξυγόνο και ζητήστε επείγουσα ιατρική βοήθεια για άμεση μεταφορά σε νοσοκομείο.

Ε. Τι πρέπει να κάνουν οι εργοδότες

Οι εργοδότες έχουν νομική και ηθική υποχρέωση να προστατεύουν τους εργαζόμενους από τους κινδύνους του καύσωνα. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Υπουργείου Εργασίας:

• Πρέπει να παρέχουν κατάλληλους χώρους ανάπαυσης, δροσερό πόσιμο νερό και επαρκή αερισμό ή σκίαση στους χώρους εργασίας.
• Να ενημερώνουν και να εκπαιδεύουν το προσωπικό για τα συμπτώματα θερμικής καταπόνησης και τα μέτρα πρώτων βοηθειών.
• Να λαμβάνουν άμεσα μέτρα περιορισμού της θερμικής έκθεσης όταν οι συνθήκες το απαιτούν.

Ο καύσωνας δεν είναι απλώς ένα φυσικό φαινόμενο· είναι ένας αόρατος εχθρός που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά με προληπτικά μέτρα και υπευθυνότητα. Ας προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας, υιοθετώντας απλές αλλά σωτήριες συνήθειες.

Για περισσότερες πληροφορίες και επίσημες οδηγίες για εργοδότες, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Υπουργείου Εργασίας:
Heat Stress Code of Practice – Υπουργείο Εργασίας

Δρ Αφροδίτη Νικολάου
Ειδικευόμενη Παθολογίας
Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας

The post Καύσωνας: Αόρατος κίνδυνος για την υγεία μας – Πως να προστατευτούμε appeared first on Οργανισμός Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας.

“}]]