Το βάψιμο των αβγών
Ένα έθιμο που ξεκίνησε πριν από χιλιάδες χρόνια από την Ανατολή, έφθασε στη Δύση και από εκεί επέστρεψε πάλι ανατολικά
Της Αναστασίας Μιχαήλ
Τα αβγά, σύμβολο της γονιμότητας και της έναρξης ενός νέου κύκλου ζωής, έχουν συνδυαστεί με παγανιστικές παραδόσεις και γιορτές της άνοιξης που παραπέμπουν στην αναγέννηση της ζωής μετά τον χειμώνα.
Είναι γνωστό ότι στην αρχαιότητα έθαβαν αβγά μαζί με τον νεκρό, αλλά πολλοί λαογράφοι αναφέρουν ότι το βάψιμο των αβγών ως έθιμο συναντάται περίπου πριν 2500 χρόνια στην Περσία, όπου φίλοι και συγγενείς αντάλλαζαν αβγά στους εορτασμούς της περσικής πρωτοχρονιάς που συνέπιπτε με την εαρινή ισημερία. Το αβγό ήταν επίσης το σύμβολο της θεάς Ηόστρε /Eostre (το όνομά της σήμαινε Ανατολή – Easter) των προχριστιανών αγγλοσαξόνων, μιας ανοιξιάτικης θεότητας που γιορταζόταν και αυτή στην Εαρινή Ισημερία.
Τα αβγά είναι από τα πλέον πλούσια σε θρεπτικά συστατικά τρόφιμα που μας χαρίζει η φύση. Τα αβγά είναι πλούσια σε ασβέστιο, σίδηρο ,νάτριο κάλιο, βιταμίνη Α, νιασίνη, βιοτίνη, δηλαδή υψηλής θρεπτική αξίας πρωτεϊνών, βιταμινών ,μετάλλων και ιχνοστοιχείων. Επιπλέον έχουν ελάχιστα λιπαρά, άριστη χοληστερόλη και δίνουν δύναμη και ενέργεια δυσανάλογα υψηλή σε σχέση με το μικρό τους όγκο. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια το αβγό θεωρείται ως η πιο συκοφαντημένη τροφή και ακόμα και σήμερα ταυτίζεται εσφαλμένα με τη χοληστερίνη .όμως η υψηλή περιεκτικότητα του αβγού σε λεκιθίνη(λιπίδιο που θεωρείται χοληστερινοπροστατευτικό) λειτουργεί ως αντίβαρο, με αποτέλεσμα η συμβολή του αβγού στην αύξηση της χοληστερίνης να είναι μικρή. Η ποιότητα των πρωτεϊνών που περιέχονται στα αβγά, είναι πολύ ψηλή. Οι πρωτεΐνες του αβγού περιέχουν όλα τα 9 ουσιώδη, απαραίτητα αμινοξέα που χρειάζεται ο οργανισμός μας. Τα αβγά έχουν ευεργετικές επιδράσεις για τα μάτια. Περιέχουν λουτεϊνη και ζεαξανθίνη που προστατεύουν κατά του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας. Ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας είναι η κυριότερη αιτία απώλειας όρασης και τύφλωσης των ηλικιωμένων.
Η βιταμίνη Α που περιέχουν τα αβγά βοηθά στην όραση κατά τη νύκτα. Η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφηση ασβεστίου. Παράλληλα τα αβγά προσφέρουν σημαντικές ποσότητες μαγνησίου, ψευδάργυρου, ασβεστίου, ιωδίου και σιδήρου.
Η χολίνη βοηθά τη μνήμη
Τα αβγά είναι μια από τις σημαντικότερες πηγές χολίνης. Έρευνες έδειξαν ότι αν υπάρχει έλλειψη χολίνης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, δεν έχουμε κανονική ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου, με συνέπεια τα βρέφη να γεννιούνται είτε με ατελή μνήμη είτε με μειωμένη ικανότητα μνήμης, χαρακτηριστικό που θα τα συνοδεύει για ολόκληρη τη ζωή τους. Η χορήγηση αυξημένων επιπέδων χολίνης στο έμβρυο έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε ικανότητα μνήμης άνω του μέσου όρου.
Πρωτεΐνες
Τα αβγά είναι εξαιρετική πηγή πρωτεϊνών άριστης βιολογικής αξίας. Ένα αβγό μέσου βάρους καλύπτει το 12% των ημερήσιων αναγκών σε πρωτεΐνες ενός άνδρα και το 14% μιας γυναίκας.
Γιατί βάφουμε τα αβγά κόκκινα
Η χριστιανική παράδοση θέλει τα αβγά, σύμβολο της γονιμότητας και της έναρξης ενός νέου κύκλου ζωής, να βάφονται κόκκινα γιατί συμβολίζουν το αίμα του Χριστού.
Σύμφωνα με μία εκδοχή, η Παναγία πήρε ένα καλάθι αβγά και τα πρόσφερε στους φρουρούς Του Υιού της ικετεύοντάς τους να μην τον βασανίσουν. Όταν τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αβγά, τότε αυτά βάφτηκαν κόκκινα.
Μια άλλη εκδοχή λέει πως το αβγό συμβολίζει τον τάφο του Χριστού που ήταν ερμητικά κλειστός, όπως το περίβλημα του αβγού, αλλά έκρυβε μέσα του τη «ζωή», αφού από αυτόν βγήκε ο Χριστός και αναστήθηκε.
Η πιο γνωστή εκδοχή συνδέει το κόκκινο χρώμα με τη Μαρία Μαγδαληνή. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, η Μαρία η Μαγδαληνή πήγε στον Τιβέριο Καίσαρα και του ανακοίνωσε ότι αναστήθηκε ο Χριστός. Εκείνη την ώρα κάποιος κρατούσε δίπλα από τον αυτοκράτορα ένα καλάθι αβγά.
Ο Τιβέριος Καίσαρας είπε στη Μαρία Μαγδαληνή ότι εάν αυτό που λέει ήταν αλήθεια, τότε τα αβγά από άσπρα που ήταν θα γίνονταν κόκκινα. Όπερ και εγένετο. Μια παραλλαγή αυτής της εκδοχής λέει πως μια γυναίκα που κρατούσε ένα καλάθι γεμάτο με αβγά, όταν άκουσε πως αναστήθηκε ο Χριστός δήλωσε πως θα πίστευε αν τα αβγά της κοκκίνιζαν… Και το θαύμα έγινε.
Πότε βάφουμε τα αβγά
Τα αβγά βάφονται τη Μεγάλη Πέμπτη, ημέρα του Μυστικού Δείπνου, όπου ο Χριστός πρόσφερε άρτο και κρασί στους μαθητές του ως συμβολισμό για το σώμα Του και το αίμα Του. Γι’ αυτό και στην Κύπρο τη Μεγάλη Πέμπτη τη λέμε και κοτσσινόπεφτην ή κότσσινη Πέφτην.
Τι να προσέξετε όταν θα βάψετε τα αβγά σας για το Πάσχα
Βασικό «παράπονο» όσων προσπαθούν να κρατήσουν ακόμη ζωντανή την παράδοση είναι ότι τα αβγά σπάνε εύκολα κατά τη διάρκεια του βαψίματος. Επειδή όλα όμως είναι θέμα πρώτης ύλης, παρακάτω υπάρχουν χρήσιμες συμβουλές προκειμένου τα αβγά σας να είναι ατόφια.
Προτιμήστε αβγά μεσαίου μεγέθους και με μπεζ κέλυφος. Τα μπεζ αβγά θα αποκτήσουν πιο βαθύ κόκκινο χρώμα από ό,τι τα λευκά. Τα λευκά είναι κατάλληλα για άλλες βαφές. Εάν λοιπόν θέλετε κόκκινα παραδοσιακά αβγά, επιλέξτε τα μπεζ.
Για να μη σπάνε τα αβγά στο βράσιμο
Από το προηγούμενο βράδυ βγάζουμε τα αβγά έξω από το ψυγείο για να αποκτήσουν θερμοκρασία δωματίου. Το επόμενο πρωί τα σκουπίζουμε ένα-ένα, για να είναι η επιφάνειά τους καθαρή και λεία.
- Χρησιμοποιούμε κατσαρόλα πλατιά.
- Στρώνουμε βαμβακερή πετσέτα στον πάτο για μεγαλύτερη ασφάλεια.
- Δεν στριμώχνουμε τα αβγά το ένα δίπλα στο άλλο.
- Ρίχνουμε νερό, τόσο όσο να σκεπάζει τα αβγά, μαζί με μια πρέζα αλάτι και μια κουταλιά ξίδι.
- Όταν το νερό αρχίσει να κοχλάζει, χαμηλώνουμε τη φωτιά και ανοίγουμε το καπάκι.
- Για να σταθεροποιηθεί η βαφή, ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες, κυρίως όσον αφορά το χρόνο που χρειάζεται να αφήσουμε τα αβγά μας βυθισμένα μέσα σε αυτήν.
Δώστε χρώμα στα αβγά σας… παραδοσιακά
Στην Κύπρο οι πιο συνηθισμένοι παραδοσιακοί φυσικοί τρόποι για το βάψιμο των αβγών ήταν τα κρεμμυδόφυλλα, τα παντζάρια, το λεγόμενο ριζάρι ή αλλιώς λιζάρι και η «βαφή του γιαλού», ή αλλιώς «φύτσι του γιαλού».
Το ριζάρι είναι ένας θάμνος που η ρίζα του είναι κόκκινη και από αυτήν παράγεται μια κατακόκκινη χρωστική. Στην ύπαιθρο είναι σχετικά εύκολο να εντοπιστεί, αλλά ακόμη και στην πόλη μπορείτε να το βρείτε στη λαϊκή αγορά. Με το ριζάρι τα αβγά αποκτούν ένα βαθύ κόκκινο χρώμα. Το ριζάρι ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων ένα πολύτιμο βότανο με μεγάλη αξία. Η ανεξίτηλη κόκκινη χρωστική του θεωρείτο κατάλληλη για βάψιμο των νημάτων. Στην Ινδία υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν τη χρήση του από τον 3ο αιώνα π.Χ. Επίσης, είναι συνδεδεμένο στην ιστορία με το άλικο χρώμα των υφασμάτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η «βαφή του γιαλού» προέρχεται από το φύκος Ρυτίφλοια, η βαφική που υπάρχει σε παραλίες του νησιού μας και γενικότερα της Μεσογείου. Μοιάζει με τη γνωστή μάλλα, αλλά με πιο λεπτά φύλλα και όταν είναι μέσα στη θάλασσα έχει γκρίζο χρώμα. Για την αναγνώρισή της μια κοινή πρακτική είναι το ότι τρίβοντάς την πάνω στο χέρι σου κοκκινίζει. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείτο ιδιαίτερα από κατοίκους των κατεχόμενων περιοχών μας.
Τα κρεμμυδόφυλλα χαρίζουν ένα όμορφο κεραμιδί χρώμα, ενώ αν θέλετε άλλα χρώματα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε πέταλα από το φυτό σιμιλλούδι ή αλλιώς λάζαρο για την παραγωγή κίτρινης βαφής.
8 λόγοι να φάτε αβγά
Περιέχει το 12% των ημερησίων αναγκών μας σε ριβοφλαβίνη (Β2), μια βιταμίνη ζωτικής σημασίας για την παραγωγή ενέργειας, για την υγεία του δέρματος, των μαλλιών και των νυχιών.
Δίνει στο σώμα περίπου το 9% της απαραίτητης βιταμίνης Β12, ζωτική για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος.
Καλύπτει το 20% των ημερήσιων απαιτήσεων σε σελήνιο, του ιχνοστοιχείου με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.
Περιέχει επίσης φώσφορο, βιταμίνες D και Α, φολικό οξύ, σίδηρο και ασβέστιο.
